Het vlaggensysteem

Bij het vlaggensysteem gaat het erom dat een hulpverlener aan de hand van dit systeem seksueel en seksueel grensoverschrijdend gedrag van zowel kinderen als jongeren in kan schatten en dit bespreekbaar kan maken. De hulpverlener kan op deze manier een pedagogische reactie op dit gedrag geven. Van in totaal zes criteria wordt er gebruik gemaakt wanneer een hulpverlener een situatie in wil schatten. Daarnaast wordt er gebruik gemaakt van een aanvullende normatieve lijst. Deze
lijst is in de vorm van een tabel en hierin staan voorbeelden beschreven wat per leeftijdscategorie normaal is met betrekking tot het gedrag en de seksuele activiteiten. Deze leeftijdscategorie begint bij nul en loopt op tot achttien jaar.

De volgende zes punten horen bij deze criteria:     
- Wederzijdse toestemming: stemmen beide partijen met volledig bewustzijn in?;     
- Vrijwilligheid: is er sprake van fysieke of psychische dwang waardoor een kind/jongere seksuele dingen doet of ondergaat die hij/zij niet wil? De grens tussen vrijwilligheid en dwang is soms moeilijk te trekken omdat er ook subtiele vormen van dwang zijn (denk aan verleiding, beloning);     
- Gelijkwaardigheid: is er sprake van evenwicht tussen beide betrokkenen ten aanzien van leeftijd, kennis, intelligentie, aanzien, macht, levenservaring en rijpheid;
- Leeftijds- of ontwikkeling adequaat: past het seksueel gedrag bij de leeftijds- of ontwikkelingsfase van het kind/de jongere;      
- Context adequaat: is het gedrag passend en acceptabel in de desbetreffende context en (sub)cultuur;       
- Zelfrespect: loopt het kind/de jongere zelf fysieke, psychologische of sociale schade op?.

Aan de hand van deze punten kan de professional kijken of het gesignaleerde gedrag van de persoon in kwestie passend is of niet. De zes criteriapunten worden gekoppeld aan een vlag met een kleur. Er zijn in totaal vier verschillende kleuren vlaggen. 
 
De groene vlag staat voor gezond seksueel gedrag en experimenteergedrag. Aan alle criteria is voldaan in positieve zin.      
De gele vlag staat voor licht grensoverschrijdend gedrag. Er is geen sprake van duidelijke wederzijdse toestemming, er is sprake van lichte dwang/druk, van licht aanstootgevend gedrag, gedrag dat niet helemaal leeftijdsadequaat is of zelfbeschadigend kan zijn. 
De rode vlag staat voor ernstig grensoverschrijdend gedrag. Er is geen duidelijke wederzijdse toestemming, er is sprake van druk/dwang (manipulatie, macht, chantage) of van grote ongelijkwaardigheid tussen de betrokkenen, het gedrag is beschadigend of niet leeftijdsadequaat.      
De zwarte vlag staat voor zwaar seksueel grensoverschrijdend gedrag. Er is geen wederzijdse toestemming of er is sprake van dwang of van grote ongelijkwaardigheid, het gedrag is zwaar beschadigend of het gedrag is totaal niet leeftijdsadequaat.

Bij het vlaggensysteem horen zes werkvormen om het gedrag met de kinderen en jongeren bespreekbaar te maken. Bij deze werkvormen wordt er meestal gebruik gemaakt van een aantal tekeningen. Op deze tekeningen worden voorbeelden en situaties weergegeven waarop het seksueel  gedrag staat uitgebeeld waar de persoon in kwestie bij betrokken is. Vervolgens kan er met behulp van de afgebeelde tekeningen een gesprek worden aangegaan over de afgebeelde situatie. Er kan ook worden besproken over de criteria die daarop van toepassing zijn. Binnen teams van organisaties kunnen de criteria en de normatieve lijst worden gebruikt om over het seksuele gedrag te praten en aan de hand hiervan ook te zoeken naar een mogelijke oplossing en manier waarop ze met het gedrag om kunnen gaan. De doelgroep die past bij dit systeem zijn kinderen en jongeren in de leeftijd van nul tot en met achttien jaar. Het doel van het vlaggensysteem is dat seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt voorkomen. Daarnaast kan dit systeem ook in worden gezet om competenties van onder andere ouders, opvoeders en leerkrachten te vergroten. Binnen teams wordt er hierdoor ook de visievorming en professionalisering bevorderd, aangezien zij aan de hand van het vlaggensysteem beter om weten te gaan met seksueel grensoverschrijdend gedrag en dit te beoordelen.